چالش نادیده‌انگاری حرمت جان انسان در سه قصّة قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه خوارزمی

چکیده

در تحقیق حاضر، با سه صحنه از سه قصّة قرآن مواجه هستیم. در صحنه نخست، ابراهیم در رؤیا مأمور می شود که پسر خود را ذبح کند و درصدد انجام این کار برآمده و پسر نیز از پدر متابعت می‌کند. در صحنه دوم، خضر، نوجوانی را با این استدلال که ترسیدیم پدر و مادر خود را به کفر کشاند، به سزای عمل ناکرده‌اش، به قتل می‌رساند. در سومین صحنه، موسی قوم خود را به سبب پرستش گوساله، از باب توبه، به قتل عامّ یکدیگر مکلّف می‌سازد. نادیده انگاری حرمت جان انسان، چالشی است که در پی خوانش این سه قصّه رخ می‌نماید. تحقیق حاضر بیان می‌دارد که بر وفق اخلاق دین مدارانه و خداباورانه، اشکال مزبور وجهی ندارد؛ زیرا ابراهیم، خضر و موسی، هر سه از جانب خداوند جان آفرین و جان‌ستان، مأمور و مکلّف بوده‌اند و رفتار الهی را نمی‌توان با معیارهای اخلاق بشری، در معرض آزمون و نقد قرار داد.

کلیدواژه‌ها


ابن عاشور، محمد الطاهر، (1420ق)، تفسیر التحریر و التنویر، بیروت: موسسه التاریخ العربی.
ابن منظور، محمّد بن مکرّم، ( 2011 م)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، (1366ش)، روض الجنان و روح الجنان، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
خلیل بن احمد فراهیدی ،(1425ق)، [ترتیب] کتاب العین، تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم: انتشارات اسوه.
دیورانت، ویلیام جیمس، (1988م)، قصة الحضارة، ترجمه: زکی نجیب محمود و دیگران، بیروت: دارالجیل. 
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1429ق)،المفردات فی غریب القرآن، تهران: موسسه الصادق .
رشیدرضا، محمد،(1426ق)، تفسیرالقرآن الحکیم المشهور بتفسیر المنار، بیروت: دار الکتب العلمیه .
زمخشری، محمود بن عمر،(1429ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
شعرانی، ابوالحسن، (1390ش)، پژوهش های قرآنی علامه شعرانی، گردآوری: محمد رضا غیاثی کرمانی، قم: بوستان کتاب.
شوکانی، محمد بن علی،(1430ق)، فتح القدیر، بیروت: دارالکتاب العربی.
صادقی ، محمد،(1434ق)، الفرقان فی تفسیر القرآن، بیروت: الامیره .
طباطبایی، محمد حسین،(1430ق )،المیزان فی تفسیر القرآن، قم: موسسه دار المجتبی.
 طبری، محمد بن جریر، (بی تا)، تفسیر الطبری: جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربیّ .
طوسی،محمد بن حسن،(1429 ق) ،کتاب الخلاف، قم: موسسه النشر الاسلامی.
فخررازی، محمد بن عمر، (1425ق)، تفسیر الفخر الرازی المشتهر بالتفسیر الکبیر و مفاتیح الغیب، بیروت: دارالفکر.
قطب، سیّد،(1391ق)، فی ظلال القرآن، بیروت:دار احیاء التراث العربی.
کاشانی، ملا فتح اللّه، (1388ش)، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، ویرایش ادبی: عقیقی بخشایشی، قم: نشر نوید اسلام .
کتاب مقدس (ترجمه قدیم) ؛ شامل کتب عهد عتیق و عهد جدید ،(2005م)، بی جا: انتشارات ایلام.
ماسون، دنیز (1385ش)، قرآن و کتاب مقدّس؛ درونمایه های مشترک، ترجمه : فاطمه تهامی، تهران: دفتر پژوهش ونشرسهروردی.
محلّی، محمد بن احمد، و سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر،(1432ق)، تفسیر الجلالین، بیروت: مکتبه العصریه.