بررسی مهمترین نقدهای وارد بر فایده‌گرایی عمل‌محور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

بررسی مهمترین نقدهای وارد بر فایده‌گرایی عمل‌محور
چکیده
تفکیک میان قاعده‌محوری و عمل‌محوری یکی از دوگانه‌های مهم در میان طرفداران فایده‌گرایی است. ابتدا قدری درخصوص ماهیت این نزاع و اینکه نقطه‌ی دقیق اختلافی چیست سخن می‌گوییم. سپس به تاریخچه‌ی این نام‌گذاری نگاهی می‌اندازیم. درمرحله‌ی سوم و اصلی، به نقدهایی می‌نگریم که به‌طورخاص به فایده‌گرایی عمل‌محور وارد کرده‌اند. برخی از این نقدها از سوی مخالفان فایده‌گرایی و برخی دیگر از سوی موافقان فایده‌گرایی است که تقریر عمل‌محورانه را ضعیف می‌دانند. این نقدها را در سه قسمت دسته‌بندی می‌کنیم، توضیح می‌دهیم و صحت و سقم‌شان را برمی‌رسیم. ناعملی‌بودن، زیان‌باری و داشتن لوازم غیراخلاقی نام سه نقدی است که بر عمل‌محوری وارد کرده‌اند. آیا این تقریر از فایده‌گرایی می‌تواند پاسخ مشکلاتی را بدهد که مخالفان وارد کرده‌اند یا اینکه باید از این گونه‌ی فایده‌گرایی گذر کرد و طرحی نو در انداخت؟

کلیدواژه‌ها


منابع
ادواردز، پل؛ دونالد، ام. بورچرت. (1392). دانشنامه‌ی فلسفه‌ی اخلاق. مترجم: انشاءالله رحمتی، محل نشر: تهران: سوفیا. نوبت چاپ اول.
آرمسون، جی، ای. (1382)، تفسیر فلسفه‌ی اخلاق جان استوارت میل، گردآوردنده: فلیپافوت. نظریه‌های فلسفه‌ی اخلاق. مترجم: کاجی، محل نشر: تهران: روزنه. نوبت چاپ اول.
استوارت میل، جان. (1388). فایده‌گرایی. مترجم: مرتضی مردیها. محل نشر: تهران: نشر نی. نوبت چاپ اول.
اسمارت، جی. جی. (1382). فایده‌گرایی حداکثری و حداقلی، گردآوردنده: فلیپافوت. نظریه‌های فلسفه‌ی اخلاق. مترجم: کاجی، محل نشر: تهران: روزنه. نوبت چاپ اول.
اعوانی شهین. (1389). «آیا فایده‌گرایی همان لذت‌گرایی است؟». فصلنامه‌ی تأملات فلسفی. 2 (6): 6-32.
برنت، ریچارد. (1386). «اشکال‌های واقعی و ادعایی سودگرایی». مترجم: محمود فتحعلی. فصلنامه‌ی ارغنون، (16) 227-247 .
پیک‌حرفه، شیرزاد. (1393). «گونه‌های گوناگون فایده‌گرایی»، فصلنامه‌ی تأملات فلسفی، (12): 35-69.
رالز، جان. (1382). دو مفهوم از قواعد، گردآوردنده: فلیپافوت. نظریه‌های فلسفه‌ی اخلاق. مترجم: کاجی، محل نشر: تهران: روزنه. نوبت چاپ اول.
مردیها، مرتضی. (1388). افزوده‌ی مترجم فایده‌گرایی. محل نشر: تهران: نشر نی. نوبت چاپ اول.
مک‌ناتون، دیوید. (1386). «پیامدگرایی». سعید عدالت‌نژاد، فصلنامه‌ی ارغنون. (16) 121-131.
 
Brandt, Richard B. (2003). Toward a Credible Form of Utilitarianism. In Stephen Darwall. Consequentialism. Blackwell.
Crisp, Roger. (1997). Mill on Utilitarianism.  Routledge.
Donner, Wendy. (2006). Mill's utilitarianism, the Cambridge Companion to Mill, ED: John Skorupski. Cambridge.
Eggleston, Ben. (2014). Act Utilitarianism. The Cambridge Companion to Utilitarianism. ED: Ben Eggleston and Dale E. Miller. Cambridge.
J. J. Smart & Bernard Williams. (1973). Utilitarianism: For and Against. Cambridge
Lyons, David. (1965). Forms and Limits of Utilitarianism. Oxford
Miller, Dale. (2014). Rule utilitarianism, The Cambridge Companion to Utilitarianism. ED: Ben Eggleston and Dale E. Miller. Cambridge
West, Henry. (2004). An Introduction to Mill's Utilitarian Ethics. Cambridge
West, Henry. (2014). Mill and Utilitarianism in the Mid-Nineteenth Century. The Cambridge Companion to Utilitarianism, ed. Ben Eggleston and Dale E. Miller. Cambridge.
 

References

Aʿwani, Shahin. (1389). "Is Utilitarianism Just the Same as Hedonism? Analyzing Bentham and Mill's Views?" Philosophical Meditation. 2 (6) p.7-32. [In Persian].
Brandt, Richard B. (1965). "Toward a Credible Form of Utilitarianism". In Stephen Darwall (2003). Consequentialism. Blackwell.
Brandt, Richard. (1386). The Real & Alleged Problems of Utilitarianism, translated by Mahmûd Fathali, Organon a collection of articles.  (16) p. 227-247. [In Persian].
Crisp, Roger. (1997). Mill on Utilitarianism. Routledge
Donner, Wendy. (2006). Mill's utilitarianism. The Cambridge companion to Mill. Ed. John Skorupski. Cambridge.
Edwards, Paul and Borchert, Donald M. (1392) Encyclopedia of philosophy. Translated by InshaAllah Rahmati. Tehran Sufiya. [In Persian]
Eggleston, Ben. (2014). Act Utilitarianism. The Cambridge Companion to Utilitarianism. Ed. Ben Eggleston and Dale E. Miller. Cambridge.
J. J. Smart; Bernard Williams. (1973). Utilitarianism: For and Against. Cambridge.
Lyons, David. (1965). Forms and Limits of Utilitarianism. Oxford.
Mardiha, Murteza. (1388), Added to Translation of Utilitarianism.  Tehran: Nashre Ney. [In Persian]
McNaughton, D. (1386). Consequentialism. Translated by saīd ʿIdalatnezhad. Arghanūn (16): 121-131. [In Persian]
Mill, John Stuart. (1388) Utilitarianism. Translated by Murtaza Mardiha. Tehran: Nashre Ney. [In Persian]
Miller, Dale. (2014). Rule utilitarianism. The Cambridge Companion to Utilitarianism. Ed. Ben Eggleston and Dale E. Miller. Cambridge
Peikherfe, shirzad. (1393) Different Types of Utilitarianism. Philosophical Meditation. 4 (12). 35-69. [In Persian]
Rawls, John. (1382), Two Concepts of Rules. Translated by Hossein Kaji. Tehran: Ruzaneh. [In Persian]
Smart, J. J. (1382) Extreme and Restricted Utilitarianism. Translated by Hossein Kaji. Tehran: Ruzaneh. [In Persian]
Urmson, J. O. (1382). The Interpretation of the Moral Philosophy of John Stuart Mill. Translated by Husseyn Kaji. Tehran: Ruzaneh. [In Persian]
West, Henry. (2004). An Introduction to Mill's Utilitarian Ethics. Cambridge
West, Henry. (2014). Mill and Utilitarianism in the Mid-Nineteenth Century. The Cambridge Companion to Utilitarianism. Ed. Ben Eggleston and Dale E. Miller. Cambridge.