تحلیلی بر هویت معرفتی دانش اخلاق کاربردی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه اخلاق، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

چکیده

اخلاق کاربردی را می‌توان به عنوان شاخه­ ای از اخلاق هنجاری شناخت که عهده­ دار حل مسائل اخلاقی به­ ویژه در دوراهی­ ها و تعارض­های اخلاقی است. این شاخه از اخلاق را می‌توان با سنجه­ آموزه ­های اسلامی مورد بازخوانی و بازسازی قرارداد. در این صورت می‌توان از امکان اخلاق کاربردی اسلامی سخن گفت. اخلاق کاربردی اسلامی می‌تواند در تمام مراحل حل یک مسئله اخلاقی از تصور، داوری و قضاوت، حکم اخلاقی، تصمیم و اجرای آن پیشنهاداتی را ارائه کند. در این صورت می‌توان برای اخلاق کاربردی اسلامی ضمن بیان تعریف کاربردی و عملیاتی، به منابع، مبانی، اصول و روش­های حل مسائل اخلاقی در موقعیت­های خاص و دشوار پرداخت. این مقاله عهده­ دار تبیین این مسئله در عرصه­ امکان و عمل و ارائه­ی یک الگوی حداقلی از اخلاق کاربردی اسلامی و ارائه­ یک تعریف پیشنهادی است. این دانش مرتبط با حوزه علوم اسلامی می‌تواند ظرفیت عظیمی را برای عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی و حرفه­ ها برای گره­گشایی در مسائل اخلاقی فراهم کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسلامی، محمد تقی. (1393). شناسنامه­ی علمی اخلاق کاربردی.  فصلنامه­ی پژوهشنامه­ی اخلاق، 7 (25): 7 – 22.  
اسلامی، و همکاران. (1386). اخلاق کاربردی: چالش‌ها و کاوش‌های نوین در اخلاق عملی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. چاپ اول.
بازرگان، مهدی. (1377). آخرت و خدا، هدف بعثت انبیا. تهران: مؤسسه­ی خدمات فرهنگی رسا.
خزاعی، زهرا. (1386). اخلاق کاربردی: ماهیت، روش‌ها و چالش‌ها، فصلنامة پژوهش­های فلسفی -کلامی،  9 (1) (پیاپی33):  175-204.
خزاعی، زهرا و همکاران. (1389). جستارهایی از اخلاق کاربردی. قم: دانشگاه قم. چاپ اول.  
رقوی، جواد،1399، نسبت اخلاق و دین از دیدگاه علامه طباطبایی و شهید مطهری. نشریه­ی تأملات اخلاقی، 1(3): 47-64.
 سروش، عبدالکریم. (1373 ). آن که به نام بازرگان بود نه به صفت، کیان، ش 23، صص 12-21.
شریفی، احمد حسین.(1390). چیستی اخلاق کاربردی، معرفت اخلاقی،2 (3) (پیاپی 7): 83 ـ 96.
شریفی، و همکاران. (1396). دانش‌نامه­ی اخلاق کاربردی. قم: انتشارات مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ دوم.
قراملکی، احد فرامرز. (1376). مبانی جهت گیری دعوت انبیا. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی. چاپ اول.
____________. (1378). هندسه­ی معرفتی کلام جدید. تهران: مؤسسه­ی فرهنگی دانش و اندیشه­ی معاصر. چاپ اول.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1383). اخلاق در قرآن (سه جلدی) محقق: محمد حسین اسکندری. قم: مؤسسه­ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره). چاپ نهم
قراملکی، احدفرامرز و دیگران. (1396). اخلاق حرفه‌ای در مدرسه. تهران: مؤسسه­ی خیریه­ی آموزشی فرهنگی شهید مهدوی. چاپ اول.
 _______________________. (1388). اخلاق حرفه‌ای در تمدن ایران و اسلام. تهران: پژوهشکده­ی مطالعات فرهنگی و اجتماعی، چاپ دوم.
__________________ . (1390). بازخوانی سخنان آیت الله مصباح یزدی در مورد پالایش علوم انسانی. قابل دسترسی در: پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مصباح یزدی به آدرس:  https://mesbahyazdi.ir/node/3408
 
Archard, David & Kasper Lippert-Rasmussen. (2013). "Applied Ethics” in: The International Encyclopedia of Ethics. Hugh LaFollette (ed.), pp. 320-335. Blackwell Publishing.
Gert, Bernard, 1982, “licensing Professions”, in: Business and Professional Ethics Journal 1(4): 51- 61.
Beauchamp, Tom L. (1999). Applied Ethics, in Macmillan Compendium philosophy and Ethics; Macmillan Library Reference, USA.
Michael Davis. (Spring 1990). “The Ethics Boom: What and Why, The Centennial Review,” in: Ethics in the Professions, The Centennial Review, 34 (2): 163-186, Published by Michigan State University Press.