معنویت سازمانی در نیروهای مسلح از منظر مقام معظم رهبری (مورد مطالعه:‌ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای مدیریت سیستم ها، دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، تهران، ایران.

چکیده

هدف اصلی یژوهش تبیین معنویت سازمانی از منظر مقام معظم رهبری در نیروهای مسلح کشور است. با استفاده از رویکرد کیفی تحلیل مضمون، الگوی معنویت سازمانی احصاء شد. واژه معنویت از زمان زعامت رهبری آیت‌الله خامنه‌ای در جمع سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. کدهای احصاء شده در قالب مضامین پایه و سازمان دهنده و فراگیر کدگذاری شد. جهت اعتبارسنجی معنویت سازمانی از نظرسنجی، گروه کانونی و دلفی استفاده شد. نتایج تحلیل‌ها نشان داد که معنویت سازمانی در پنج سطح فرافردی، فردی، گروهی، سازمانی و فراسازمانی مطرح می‌باشد. مضامین ارتباط با خدا، استمداد الهی و توفیق الهی در سطح فرافردی، مضامین اخلاص، تقوا، ایمان، تهذیب نفس، بصیرت، تعالی، بندگی، معرفت، تکلیف‌مداری و مجاهدت در سطح فردی، مضامین ارزش‌های اسلامی، تربیت اسلامی، تعالی اجتماعی، ظرفیت‌های جوانی و فضائل اخلاقی می‌باشد که در سطح میان فردی یا گروهی، مضامین ابتکار، اقتدار، پیشرفت، انقلابی بودن، تعالی سازمانی، نهاد نمایندگی ولی فقیه، ولایت‌مداری، حرکت در مسیر الهی، حفظ و نگهداشت معنویت، ساختار و تشکیلات سازمان، سرمایه انسانی، فرهنگ سازمانی و هویت سازمانی در سطح سازمانی، مضامین دفاع از نظام اسلامی، مقابله با استکبار، عدالت، آرمان‌های انقلابی و نظام اسلامی در سطح فراسازمانی جانمایی شد. با توجه به نتایج پژوهش، توجه به اهداف و مأموریت‌های نیروهای مسلح در دستیابی به آمادگی کامل برای حفظ نظام اسلامی و دستاوردهای انقلاب، شایسته است که با بهره‌گیری از گنجینه گران‌قدر معنویت دوران حیات طیبه امام(ره) و حماسه دفاع مقدس، اقتدار و شأن معنوی خود را بیش‌ازپیش تقویت و پررنگ نمایند.

کلیدواژه‌ها


اعتصامی، سیدمحمدکاظم. (1396). عامل حیاتی پیش‌روندگی سپاه از منظر مقام معظم رهبری مدظله (ارائه الگویی پویا)، همایش شاخص­سازی عملکرد در پیش‌روندگی سپاه، دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام.
الوندی، محمد جواد. (1393)، طراحی الگوی مفهومی معنویت از دید حضرت امام خمینی(ره) با توجه به توصیه‌های معنوی ایشان به دست‌اندرکاران دفاع مقدس، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، 17 (63): 5-25.
الهامی‌نیا، علی اصغر و همکاران. (1390). معنویت اسلامی، چیستی، چرایی و چگونگی، قم، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، زمزم هدایت.
بستانی، فؤادافرام. (1376). فرهنگ ابجدی، مترجم: رضا مهیار، تهران، اسلامی.
ثنایی، سلیم و خلجی، سارا. (1398)، مدل معنویت سازمانی از دیدگاه اسلام در سازمان آموزش‌وپرورش بر اساس بیانات مقام معظم رهبری (مد ظله­العالی)، نشریه علمی مدیریت اسلامی، 27 (1): 113-89.
خاتمی فیروزآبادی، سید محمد علی و دستافر، علی. (1393). واکاوی مؤلفه‌های معنویت و ارزیابی آن در سازمان، فصلنامه مدیریت کسب‌وکار، 6 (21): 29-9.
دهخدا، علی اکبر (1372). لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران.
رحمتی، محمدحسین. (1388). نوع‌شناسی مطالعات مدیریت اسلامی به عنوان یک دانش میان رشته‌ای، فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، 4.
رستگار، عباسعلی و نوبری، علیرضا (1397)، معنویت در سازمان با رویکرد اسلامی (مفاهیم، شاخص‌ها، مدل مفهومی و سنجش)، سازمان عقیدتی سیاسی ناجا، دفتر مطالعات و تحقیقات علوم انسانی.
رقوی، جواد. (1399). نسبت اخلاق و دین از دیدگاه علامه طباطبایی و شهید مطهری، تأملات اخلاقی، 1(3): 63-47.
رودگر، محمدجواد. (1392). کارکردهای معنویت در عرصه‌های اجتماعی از دیدگاه مقام معظم رهبری، مطالعات معنوی، 10: 86-59.
شاکرنژاد، احمد. (1398). تبیین چیستی معنویت، اندیشکده معنویت، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، https://www.olgou.ir
ضمیری، علیرضا و فاضلی تقدم، سید احمد. (1400). معناشناختی دین بر اخلاق در نظریه امر الهی رابرت آدامز، 2 (1): 83-64.
عابدی جعفری، حسن و رستگار، عباسعلی. (1386). ظهور معنویت در سازمان‌ها: مفاهیم، تعاریف، پیش فرض‌ها، مدل مفهومی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، 2(5): 121-99.
فرهنگی، علی اکبر و فتاحی، مهدی واثق، بهاره. (1385)، معنویت در محیط کار و نقش آن در بهبود رفتار شهروندی سازمانی، فصلنامه فرهنگ مدیریت، 4 (13): 36-5.
قاسمی­زاد، علیرضا و سلامی، نازنین. (1398). چارچوب مناسب برای سنجش معنویت محیط کار بر اساس آموزه‌های ایرانی و اسلامی در مراکز آموزش عالی، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 10 (38): 178-155.
معصومی، هادی. (1395)، تبیین مفهوم معنویت در رهبری سازمان‌ها از منظر رویکرد غربی و اسلامی، ماهنامه پژوهش ملل، 9: 108-100.
نقوی، سیدعلی؛ اسعدی، میرمحمد و میرغفوری، سیدحبیب­اله. (1394). تحلیل عوامل مؤثر بر معنویت سازمانی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 10 (1): 123-105.
نوبری، علیرضا. (1393). بررسی جایگاه معنویت قدسی در مدیریت سازمانی از دیدگاه قرآن، رساله دکتری معارف اسلامی گرایش قرآن و متون اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی.
نورعلیزاد، رحمن. (1397). ساخت اعتباریابی مقیاس سنجش معنویت محیط کار بررسی رابطه آن با نگرش شغلی، سومین کنفرانس ملی سالانه اقتصاد، مدیریت و حسابداری.
Bradley, J & Kauanui, S. (2003). Comparing Spirituality on three Southern California Coolege Campuses. Journal of Organizational Change Management, 16(4): 448-462.
Giacalone, R., Jurkiewicz, C., & Fry, L. (2005). From Advocacy to Science. In R. Paloutzian & C. Park (Eds.), The Psychology of Religion and Spirituality, pp. 515–528. New York, N.Y.: The Guilford Press.
Gibbons, P. (1999). Spiritality at Work: A Pre-Theoretical Overview, MSC. Thesis – Birnbeck Callege, University of London.
Haldorai, K., Kim, W.G., Chang, H. & Li, J. (2019). Workplace spirituality as a mediator between ethical climate and workplace deviant behavior, International Journal of Hospitality Management, https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2019.102372.
Kamil, M., Ali Hussain, A.K., & Sulaiman, M.B. (2011). The components of spirituality in the business organizational context: The case of Malaysia, Asian Journal of Business and Management Sciences, 1(2): 166-180.
Kinjerski, Val M. & Skrypnek Berna J. (2004). Defining Spirit at Work: Finding Common Ground, Journal of Organizational Change Management, 17 )l(, 26-42.
Krishna Kumar, S. & Neck, Ch (2002). The “What”, “Why”, and “How” of spirituality in the workplace. Journal of managerial psychology 17(3):153-164.
Kurt, Y., Sinkovics, N., Sinkovics, R. R. & Yamin, M. (2020). The role of spirituality in Islamic business networks: The case of internationalizing Turkish SMEs, Journal of World Business, 55 (1).
Milliman, J., Czaplewski, Andrew J. & Ferguson J. (2003). Workplace Spirituality and employee Work attitudes, Journal of Organizational Change Management, 16(4), 426-447.
Riasudeen, S., & Prabavathy, R. (2011). Relationship of workplace spirituality and work attitude in manufacturing organization. Global Management Review, 5(4), 29-37.
Rojas, R. (2002). Management Theory and Spirituality: A Framework and Validation of the Independent Spirituality Assessment Scale, DBA, Dessertation, Argosy University/ Sararota.
Roof, R.A. (2015). The association of individual spirituality on employee engagement: The spirit at work. Journal of Business Ethics, 130(3), 585-599.
Tecchio, E., de Almeida Cunha, C.J.C. & Besen Santos, F. (2016). Spirituality in organizations?, Organ. Soc, 23(79).