آموزش اخلاق حرفه‌ای معلم (با تاکید بر حقوق و تکالیف اسلامی) در دانشگاه فرهنگیان (اثربخشی؛ چالش‌ها و راهکارها)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، ایران

2 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، کرمان، ایران.

3 استادیار،گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش اخلاق حرفه‌ای در دانشگاه فرهنگیان و کاوش چالش‌ها و راهکارهای آن انجام گرفته است. به این منظور، از روش پژوهش ترکیبی استفاده شده است. در بخش کمّی از طرح تحقیق نیمه آزمایشی با پیش‌آزمون- پس آزمون وگروه کنترل بهره گرفته شد. جامعه پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه فرهنگیان کرمان در نیمسال دوم تحصیلی 1400-1399 بود. 1 کلاس از دانشجویان رشته آموزش ابتدایی ورودی مهر 1398 که درس اخلاق حرفه‌ای معلم را اخذ کرده بودند به عنوان گروه آزمایش و 1 کلاس از دانشجویان همین رشته و ورودی که این درس را اخذ نکرده بودند، به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه اخلاق حرفه‌ای قاسم زاده (1393) بود. تجزیه و تحلیل داده‏ها با روش آمار توصیفی، تحلیل کوواریانس تک متغیره و توسط نرم‌افزار SPSS22 انجام شد. در بخش کیفی، از تحلیل مضمونی براون و کلارک (2006) استفاده شد. نتایج بخش کمّی نشان داد که آموزش اخلاق حرفه‌ای معلم به طور معنی‏داری موجب افزایش اخلاق حرفه‌ای دانشجومعلمان می شود (001/0> P)؛ اما همچنان با حد مطلوب فاصله دارد. در بخش کیفی، چالشهای این برنامه شامل چالش‌های میدان اندیشه (کم‌رنگ شدن اخلاق در جامعه؛ بی-توجهی به قدر و منزلت معلمی) و چالش‌های میدان عمل (تعارض میان آموخته‌ها و میدان عمل؛ مشکلات برنامه درسی) واکاوی شد. همچنین، راهکارهای ارتقا آموزش اخلاق در دو سطح دانشگاه (سیاست‌های جذب دانشجو؛ سیاست‌های انتخاب استاد؛ توانمندسازی مداوم) و کلاس درس (انتخاب محتوای مناسب؛ استفاده از روشهای تدریس مناسب) شناسایی گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اصفهانی، مریم و شاهی، بتول. (1400). خوانشی بر اخلاق حرفه­ای معلم در تراز نهج البلاغه. رویکردی نو در علوم تربیتی، 3 (4): 59-71.
عظیمی، حسین؛ رحیم­زاده، مهسا و ناصری، مسعود. (1399). بررسی تأثیرپذیری موفقیت مسیر شغلی عینی و ذهنی از اخلاق حرفه­ای اسلامی. فصلنامه تأملات اخلاقی. 1 (1): 155-178.
زبانی شادباد، محمدعلی؛ حسنی، محمد و قاسم زاده علیشاهی، ابوالفضل.(1396). نقش اخلاق حرفه ای در پیامدهای فردی و سازمانی. اخلاق پزشکی، 11(40): 53-62.
شاکری، محسن؛ کهدوئی، سمیه و عباسی هرفته، شیما. (1398). اثربخشی آموزش اخلاق حرفه‌ای بر درگیری شغلی و تعهد سازمانی در بین معلمان دوره ابتدایی. اخلاق در علوم و فناوری، 16 (1): 60-68.
خاقانی زاده، مرتضی؛ ملکی، حسن؛ عباسی، محمود؛ عباس پور، عباس و محمدی، عیسی. (1390). چالش­های آموزش اخلاق پزشکی مرتبط با اساتید: مطالعه کیفی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 11، (8): 903-916.
عابدی، احمد؛ مهدوی راد، محمدعلی و خنیفر، فاطمه. (1400). ارائة چارچوب ادراکی از اخلاق حرفه‌ای بر اساس نص وحیانی برای منابع انسانی سازمانی. مدیریت فرهنگ سازمانی، 19 (3): 423-454.
عطار، شیما؛ ناطقی، فائزه و عرفانی، نصراله. (1400). بررسی محتوای کتاب­های درسی قرآن دوره متوسطه اول بر اساس شاخص­های رویکرد اسلامی در تربیت اخلاقی. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی،  ۶ (۲): ۱۰۸-۸۷
قاسم زاده، ابوالفضل؛ زوار، تقی؛ مهدیون، روح الله و رضائی، ادیبه.(1393). رابطۀ اخلاق حرفه‌ای با مسئولیت اجتماعی و پاسخگویی فردی: نقش میانجی‌گر فرهنگ خدمتگزاری. اخلاق در علوم و فناوری، ۹ (۲) : 8-1.
کوشی، زهرا؛ موسی­پور، نعمت الله؛ آرمند، محمد و محبی، علی. (1399). طراحی و اعتبارسنجی الگوی تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 5 (3): 127-154.
گودرزی، مصطفی. (1388). بررسی مبانی اخلاق حرفه‌ای معلمان از دیدگاه اندیشمندان مسلمان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی دانشگاه کردستان.
فلاحی، آرزو. (1399). تبیین چالشهای اخلاق حرفه‌ای در آموزش از دیدگاه اساتید دانشگاه علوم پزشکی در ایران. چاپ شده در مجموعه مقالات همایش آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 285-295.
برهانی، فریبا؛ الحانی، فاطمه؛ محمدی، عیسی و عباس زاده، عباس. (1388). توسعه صلاحیت اخلاق حرفه­ای پرستاران، ضرورت­ها و چالش­ها در آموزش اخلاق. مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، 2 (3): 27-38.
مهدی­زاده رستم، مهدی؛ راستی لاری، مهدی و استادزاده، علی اکبر. (1399). «بررسی اخلاق حرفه­ای از دیدگاه اسلام و بررسی مشکلات و چالش­های رشد اخلاق حرفه­ای در سازمان­ها». چشم­انداز حسابداری و مدیریت، 3، (35): 122-147.
میراحمدی، صادق. (1400). بررسی اهمیت فضایل فکری در آموزش و چگونگی اکتساب آن­ها. فصلنامه تاملات اخلاقی، 2 (2): 62-78.
معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه فرهنگیان. (1399). مشخصات کلی، برنامه و سرفصل دروس دوره کارشناسی پیوسته آموزش ابتدایی. تهران: دانشگاه فرهنگیان.
ایمانی پور، معصوهه. (1391). اصول اخلاق حرفه­ای در آموزش. مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، 5 (6): 25-38.
Burakgazi, S. G.; Can, I. & Coskun, M. (2020). Exploring Pre-Service Teachers’ Perceptions about Professional Ethics in Teaching: Do Gender, Major, and Academic Achievement Matter? International Journal of Progressive Education, 16 (4): 213-229.
Kumar, R. (2014). Professional Ethics in Teacher Education: Need and Importance. Darpan International Research Analysis, 1(8): 1-8.
Kusumaningrum, D. E., Sumarsono, R. B., & Gunawan, I. (2019). Professional ethics and teacher teaching performance: Measurement of teacher empowerment with a soft system methodology approach. International Journal of Innovation, Creativity and Change, 5(4): 611-624.
Fino, L. B., Alsayed, A. R., Basheti, I. A., Saini, B., Moles, R., & Chaar, B. B. (2022). Implementing and evaluating a course in professional ethics for an undergraduate pharmacy curriculum: A feasibility study. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, 14(1): 88-105.
Maxwell, B., & Schwimmer, M. (2016). Seeking the elusive ethical base of teacher Professionalism in Canadian codes of ethics. Teaching and Teacher Education, 59: 468-480.
Miñano, R., Uruburu, Á., Moreno-Romero, A. et al. (2017). Strategies for Teaching Professional Ethics to IT Engineering Degree Students and Evaluating the Result. Sci Eng Ethics. 23 (2): 263–286.
Thompson, D. F. (2020). The Professional Ethics of Witnessing Professionals. Dædalus, 149 (4): 67-78.
Ünlü, M. (2018). An Evaluation of Occupational Ethical Values of Geography Teacher Candidates in Turkey. Educational Research and Reviews, 13(2): 68-73.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Reseach in Psychology, Vol. 3, Issue 2, pp. 77-101.