حیوان از حس تا سوژگی: گفتاری در فلسفۀ اخلاقِ زیستی.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

یکی از عللی که حیوان را مستحق خشونت می­ کند، تصور فقدان عقلانیت و سوژگی در آن است؛ اما اگر بتوان برای حیوان نوعی سوژگی را تشخیص داد، می­ توان به آینده ای امیدوار بود که حیوان دیگر تحت سیطره ­ی هیچ­گونه آزار انسانی قرار نگیرد. در همین راستا، این پژوهش درنظر دارد مسئله و مخاطره­ ی تعامل میان انسان و حیوان را با رویکردی تازه و عملی در میان نهد. رویکرد کلی و روشی در این پژوهش «پدیدارشناسی» و به­ طور مشخص «پدیدارشناسی اخلاقی» است که پیامد آن طرح چهار سئوال درخصوص درد و رنج حیوان، مهر حیوان، حق حیوان و سوژگی حیوان است. بنابراین ترتیب و توالی این چهار امر را در پیوستاری می‌گذاریم که یک سرش از جنس حس و تجربه و سر دیگرش از جنس مفهوم و کلیت است؛ تا در نهایت به احکامی از جنس «کلی مشخص» دست یابیم. در مجموع، به منظور کاهش مرارت، شرارت و خباثت در تخیلی پدیدارشناسانه سوژگی حیوان را به نحوی تصویر می­ کنیم که ما را از زندگی ساقط نکند و نتیجه اش کاهش ظلم میان مدرک­ های حیات باشد. بدین ترتیب در این نوع استدلال نه انسان حیوان می ­شود و نه حیوان انسان. این یک قراردادِ انسانی است در مقابل قرارداد طبیعی و الهیاتی که گامی به سوی اجتناب از «ته ­مانده­ های رفتارِ انسانِ غیرمدرن که حیوانات را ابزار می­ پندارند» برمی­ دارد. بنابراین مسیرکاهش شرارت برای انسان، پذیرش نوع و سطحی از حقوق برای حیوانات است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آرنت، هانا. (1401). توتالیتاریسم، ترجمه محسن ثلاثی. تهران: نشر ثالث، چاپ بیست و هفتم.
آرنت، هانا. (1399). درس گفتارهای فلسفه­ی سیاسی کانت (داوری). ویراست رونالد بینر. ترجمه فرهنگ رجایی. تهران: انتشارات دمان، چاپ دوم.
اسپیگلبرگ، هربرت. (1399). جنبش پدیدارشناسی درآمدی تاریخی. ترجمه مسعود علیا. تهران: انتشارات مینوی خرد، چاپ پنجم.
استایفهالس، ویلم. (1401). برهوت معنوی جهان. ترجمه زانیار ابراهیمی. تهران: پگاه روزگارنو، چاپ اول.
اسمیت، دیوید وودراف. (1396). پدیدارشناسی هوسرل. ترجمه غلام­عباس جمالی. تهران: نقش جهان، چاپ اول.
اعتماد آنلاین. (1402). «مراسم گربه­کشی در نیوزلند». اعتمادآنلاین. کد خبر: 608447، بازیابی در تاریخ 20 اردیبهشت 1402. قابل دسترسی در : https://www.etemadonline.com
برنتانو، فرانتس. (1402). خاستگاه شناخت اخلاقی. ترجمه مرتضی بحرانی. تهران: نشر پگاه روزگارنو، چاپ اول.
زهاوی، دان. (1398). پدیدارشناسی هوسرل. ترجمه­ مهدی صاحبکار و ایمان واقفی. تهران: روزبهان، چاپ سوم.
ذاکرزاده، ابوالقاسم. (1383). «فلسفه فرانتس برنتانو». فصلنامه فلسفه. شماره 1، دوره 2، پیاپی 3، صص 79-100.
سینگر، پیتر. (1399). آزادی حیوانات. ترجمه بهنام خداپناه. تهران: انتشارات ققنوس، چاپ سوم.
صانعی­ دره­بیدی، منوچهر. (1376). فلسفه دکارت. تهران: انتشارات بین­المللی الهدی، چاپ اول.
کرول، جوپل. (1400). پایان الهی یا بشری تاریخ. ترجمه زانیار ابراهیمی. تهران: پگاه روز نو، چاپ دوم.
ریگان، تام. (1397). حق حیوان، خطای انسان در آمدی به فلسفه­ی اخلاق. ترجمه بهنام خداپناه. تهران: نشر کرگدن، چاپ اول.
شهبازی، آرامش. (1391). «حقوق حیوانات، تأملی در نظریه و رویه». پژوهش حقوق. بهار. سال 14، شماره 36، صص 27-56.
خانعلی­پور، سکینه؛ آقابابایی، حسین؛ انصاری، اسماعیل. (1395). «حقوق حیوانات در سنجه جرم­شناسی انتقادی گونه­های حیوانی». پژوهشنامه­ی حقوق کیفری. پاییز و زمستان. سال 7، شماره 2، پیاپی14، صص 105-129.
فوکویاما، فرانسیس.  (1400). اعتماد. ترجمه سید علیرضا بهشتی شیرازی. تهران: انتشارات روزنه، چاپ اول.
مشکات، سیدمصطفی. (1398). «مطالعه­ی تطبیقی حیوان­آزاری در نظام کیفری ایران و ایالات متحده امریکا». پژوهش حقوق کیفری. زمستان. سال8، شماره 29، صص 173-204.
Adams, C., & van Manen, M. (2008). Phenomenology. The SAGE encyclopedia of qualitative research methods, 2, 614-619.
Arcari, P. (2022). “(Animal) Oppression: Responding to Questions of Efficacy and (IL) egitimacy in Animal Advocacy with a New Collective Action/Master Frame”. Animal Studies Journal, 1(2), 69-108.
Best, S. (2009). “The rise of critical animal studies: Putting theory into action and animal liberation into higher education”. Journal for Critical Animal Studies, 7(1), 9-52.
Donovan, J. (1990). “Animal rights and feminist theory”. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 15(2), 350-375.
Duxbury, C. (2019). “Property, Pain and Pastoral Power: The Advent of Animal Welfare in the Review of the 1876 Cruelty to Animals Act, 1947-1965”. Journal for Critical Animal Studies, 16(2), 3-33.
Drucker, J. (2011). “Humanities approaches to graphical display”. Digital Humanities Quarterly, 5(1).
Korsgaard, C. M. (2012). “A Kantian case for animal rights”.
Turnbull, J., Lea, D., Parkinson, D., Phillips, P., Francis, B., Webb, S., & Ashby, M. (2010). Oxford advanced learner’s dictionary. International Student’s Edition.