A Critical Study of Sadegh Larijani's Nafs al-Amr theory in Ethics

Document Type : Original Article

Authors

1 Ph.D in Theology, Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law from Yasuj University. Faculty member of the Institute for Strategic Studies of Islamic Sciences and Education, the Seminary of Mashhad, Mashhad, Iran.

2 Faculty member of the Institute for Strategic Studies of Islamic Sciences and Education, Department of Theology and Wisdom, the Seminary of Mashhad, Mashhad, Iran

Keywords


Article Title [Persian]

نگاهی انتقادی به نظریة نفس الامری صادق لاریجانی در فلسفه اخلاق

Authors [Persian]

  • محمد دانش نهاد 1
  • محمدحسن وکیلی 2
1 دکترای الهیات، گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی از دانشگاه یاسوج. عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، گروه کلام و حکمت، حوزة علمیة مشهد، مشهد ایران.
2 عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، گروه کلام و حکمت، حوزة علمیة مشهد، مشهد، ایران.
Abstract [Persian]

صادق لاریجانی با توجه به آنکه نظریاتی را که در باب فلسفه اخلاق مطرح گردیده دارای خلل‌های اساسی می‌داند در پی تبیین نظریة‌ نوین نفس الامری برآمده است. ایشان ابتدا، به تفصیل، مهم‌ترین نظریات در این باب را مورد نقد قرار می‌دهد و پس از آن نظریة خود را طرح می‌نماید. در این تحقیق با روش جمع‌آوری اطلاعات، مقارنة آرا و تحلیل آن، در پی تبیین نظریة نفس الامری با توجه به اشکالات وارد بر نظریة محمدتقی مصباح یزدی است. بر این اساس ابتدا اشکالات چهارگانة صادق لاریجانی بر نظریة مصباح یزدی مورد تحلیل و تبیین قرار می‌گیرد و پس از آن نظریة نفس الامری صادق لاریجانی تبیین می‌گردد تا در نهایت اشکالات مبنایی و بنایی این نظریه مورد بحث قرار گیرد. اگرچه رفع اشکالات مبنایی نظریة نفس الامری موجب بازسازی این نظریه می‌گردد، اما اشکالات بنایی این نظریه موجب می‌گردد تا پایه‌های آن سست گردد. از جمله اشکالات مبنایی این نظریه آن است که گزاره‌های اخلاقی را انشائی می‌داند، در حالی که ادله‌ای در متن برای اخباری بودن آنها ارائه می‌گردد. اشکال مبنایی دیگر آن است که ابراز ادراکات نمی‌تواند انشاء باشد. از جمله اشکالات بنایی این نظریه عدم تبیین موطن گزاره‌های اخلاقی و نسبی شدن گزاره‌های اخلاقی است.

Keywords [Persian]

  • نظریة نفس الامری
  • صادق لاریجانی
  • فلسفه اخلاق
  • بایدها و نبایدها
  • محمد تقی مصباح یزدی
منابع
قرآن کریم.
آشتیانی، سید جلال الدین(1360)، التعلیقات على الشواهد الربوبیة، مشهد: المرکز الجامعى للنشر.
ابن سینا، ابوعلی(1404ق)، الشفاء( المنطق)، قم: مکتبة آیة الله المرعشى‏.
اردبیلى، احمد بن محمد(‏1419ق)، الحاشیة على إلهیات الشرح الجدید للتجرید، قم: دفتر تبلیغات اسلامى‏.
اصفهانی، محمد حسین(1415ق)، نهایة الدرایة، قم: آل البیت.
تهانوى، محمد على(1996م)، ‏موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم‏، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون‏.
حائری، مهدی(1361)، کاوشهای عقل عملی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
خویى، ابوالقاسم(‏1352)، أجود التقریرات‏، قم: مطبعه العرفان‏.
دهقانى، محسن(‏1388)، فروغ حکمت‏، قم: بوستان کتاب قم.
رازى، قطب الدین(بیتا)‏، شرح مطالع الانوار فى المنطق‏، قم: انتشارات کتبى نجفى.
سبحانى، جعفر(‏1381)، الإنصاف فی مسائل دام فیها الخلاف‏، قم: مؤسسة الإمام الصادق(ع)‏.
سبزوارى، هادی(‏1360)، التعلیقات على الشواهد الربوبیة، ‏مشهد: المرکز الجامعى للنشر.
________( 1379)، شرح المنظومة، تهران: نشر ناب‏.
صدر، محمد باقر(1417ق)، بحوث فی علم الأصول‏، بیروت: الدار الاسلامیه‏.
طباطبایى، محمدحسین(‏1387)، آغاز فلسفه، قم: بوستان کتاب قم.
_____________(1350)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
_____________(1387)، مجموعه رسائل، قم: بوستان کتاب قم.
_____________(‏1416ق)،‏ نهایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی‏.
عراقى، ضیاءالدین(‏1420ق)، مقالات الأصول‏، قم: مجمع الفکر الاسلامی.‏
لاریجانی، صادق. (1382)، «الزامات عقلی و اخلاقی»، ش6، صص 7-25، قم: پژوهشهای اصولی.
_________ (1385)، «الزامات اخلاقی و عقلی3»، 17/12/1385، پایگاه اطلاع رسانی مجمع عالی حکمت اسلامی، 1039http://hekmateislami.com/?p=.
_________(1386)، «نظریه‌ای در تحلیل الزامات عقلی و اخلاقی»، ش7، صص209- 234 قم: پژوهشهای اصولی.
لاهیجی، عبدالرزاق(1372)، سرمایه ایمان، تهران: انتشارات الزهراء.
مجلسى محمد باقر(1410ق)، بحار الأنوار. بیروت: انتشارات مؤسسة الطبع و النشر‌.
مصباح یزدی، محمد تقی(1391)، فلسفه اخلاق، تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم(‏1354)، المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران‏.
میرداماد، محمد باقر(1367)، القبسات، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.‏
فهرست منابع به انگلیسی:
Holy Quran
Ashtiani, Seyyed Jalal al-Din (1360), Commentaries on Divine Evidence, Mashhad: University Center for Publishing.
Ibn Sina, Abu Ali (1404), Al-Shifa (Maneth), Qom: Ayatollah Marashi’s Library.
Ardabili, Ahmed bin Muhammad (1419), footnotes to the new explanation of Tajrid, Qom: An Islamic Reporting Book.
Isfahani, Muhammad Husayn (1415), Nihayat al-Dariah, Qom: Ahl al-Bayt.
Tahanawy, Muhammad Ali (1996 AD), Scouts Encyclopedia of Terminology of Arts and Sciences, Beirut: Library of Lebanon Publishers.
Haeri, Mahdi (1361), Kaushhai Akl-Amali, Tehran: Foundation for Farhangi Studies and Investigations.
Khoyi, Abul-Qasim (1352), the best reports, Qom: Al-Irfan Press.
Dehghani, Mohsen (1388), Forough Hikmat, Qom: Bostan Book of Qom.
Razi, Qutb al-Din (Pita), Explanation of the Readings of Lights on Logic, Qom: Kutbi Najafi Publications.
Subhani, Jafar (1381), Fairness in issues in which the dispute has persisted, Qom: Foundation of Imam Al-Sadiq (peace be upon him).
Sabzwari, Hadi (1360), Comments on the Evidence of God, Mashhad: University Center for Publishing.
________ (1379), Explanation of the System, Tehran: Published by Nab.
Sadr, Muhammad Baqir (1417), Research in the Science of Fundamentals, Beirut: Islamic House.
Tabatabai, Muhammad Husayn (1387), Aghaz Philosophy, Qom: Bostan Book of Qom.
_____________(1350), The Origins of Philosophy and Rosh Raalism, Qom: Dar Al-Ilm Publications Institution.
_____________ (1387), Collection of Letters, Qom: Bostan Book of Qom.
_________(1416), The End of Wisdom, Qom: Islamic Publication Institution.
Iraqi, Zia al-Din (1420), Articles of Origins, Qom: The Islamic Thought Academy
Larijani, Sadiq (1382), Zamat Aqli and Ethics, No. 6, pp. 25-7. Qom: Usuali research.
________ (1385), Moral and Rational Requirements, 3, 12/17/1385, پایگا اRasani Information, Ali Hikmat Islamic Council, 1039http://hekmateislami.com/?p=.
_________ (1386), Theory, Dar Analysis of Mental and Ethical Obligations, Sh. 7, pp. 209-224. Qom: Usuali research.
Lahiji, Abd al-Razzaq (1372), Sarmayeh Iman, Tehran: Ansharat al-Zahra.
Majlis Muhammad Baqir (1410), Sailor Al-Anwar. Beirut: Publications of the Printing and Publishing Corporation.
Mesbah Yazdi, Muhammad Taqi (1391), Philosophy of Ethics, Tehran: Sazman publications, Islamic communications.
Malasadra, Muhammad ibn Ibrahim (1354), principle and resurrection, Tehran: Engman Hikmat and Philosophy, Iran.
Mirdamad, Muhammad Baqir (1367), Al-Qabasat, Tehran: Daneshgah publications, Tehran.