Criminal virtues Comparison of Machiavelli's and Ghazali's viewpoints regarding the morality of rulers' cruelty

Document Type : Original Article

Authors

1 Ph.D. Student in Ethics, University of Qom, Qom,, Iran

2 Assistant Professor, Department, of Ethics University of Qom, Qom, Iran.

Abstract

In the history of Ethics, whenever the word virtue has been mentioned, it has brought admirable interpretations, but Machiavelli, perhaps for the first time, reveals virtues for rulers, which are not only not admirable, but will be repulsive to an outside audience. According to the famous interpretation, Machiavelli's duty of government is to maintain authority and provide security and welfare for the people, not to promote morality. So, if we are in a position of conflict between these two, Shahriar should sacrifice morality without any hesitation. This view of Machiavelli was not liked by thinkers and therefore Machiavellianism has always been a term with contempt for those who are willing to violate morality to maintain their power. But it should be noted that Machiavelli's orders are not necessarily nonmoral if we measure them in the utilitarian system. Among the Muslim philosophers, Ghazali has similar advice to Machiavelli, especially in the Nasihat al-Muluk. Although the suggestions that Ghazali makes to the ruler are sometimes criminal, but the difference in the foundations and type of moral approach between Machiavelli and Ghazali will determine a different fate. Because Ghazali, unlike Machiavelli, is a virtuoso and by the way criticizes utilitarianism.

Keywords

Article Title [Persian]

فضایل مجرمانه مقایسه دیدگاه ماکیاولی و غزالی در خصوص اخلاقی بودن بی‌رحمی حاکمان

Authors [Persian]

  • حسین عبادتی 1
  • سید احمد فاضلی 2
1 دانشجوی دکتری دانشگاه قم
2 استادیار گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم
Abstract [Persian]

در تاریخ فلسفه اخلاق، هرگاه از واژه فضیلت یاد شده، تعابیر تحسین برانگیزی به همراه داشته اما، ماکیاولی شاید برای نخستین بار از فضایلی برای حاکمان پرده بر‌می‌دارد، که نه تنها تحسین برانگیز نیستند که برای یک مخاطب بیرونی نفرت‌انگیز خواهد بود. بنا به تفسیر مشهور، ماکیاولی وظیفه حکومت حفظ اقتدار و تامین امنیت و رفاه برای مردم است و نه ترویج اخلاق. پس اگر در مقام تعارض بین این دو قرار گرفتیم، شهریار بی هیچ تاملی باید اخلاق را قربانی سازد. این نگاه ماکیاولی به مذاق اندیشمندان خوش نیامده و لذا ماکیاولیسم همواره یک عبارت همراه با تحقیر برای کسانی بوده که حاضر شده‌اند برای حفظ قدرت اخلاق را زیر پا بگذارند. اما باید توجه کرد دستورات ماکیاولی را اگر در دستگاه اخلاق فایده‌گرا بسنجیم، لزوما غیراخلاقی نیست. در میان فیلسوفان مسلمان نیز غزالی به ویژه در در نصیحت الملوک توصیه‌هایی مشابه ماکیاولی دارد. اگرچه پیشنهادهایی که غزالی به حاکم می‌کند گاه از جنس مجرمانه است، لیکن تفاوت در مبانی و نوع رویکرد اخلاقی بین ماکیاولی و غزالی، سرنوشت متفاوتی را رقم خواهد زد. چون غزالی بر خلاف ماکیاولی، فضیلت‌‌گراست و اتفاقا فایده‌گرایی را نقد می‌کند.

Keywords [Persian]

  • فضایل مجرمانه
  • ماکیاولی
  • غزالی
  • شهریار
  • نصیحت الملوک

References

اترک، حسین. (1393). «سیر تطور نظریه اعتدال در اخلاق اسلامی». پژوهش‌های فلسفی. بهار و تابستان. سال 8، شماره14، صص 132-147.
اترک، حسین. (1396).  نظریه اعتدال در اخلاق اسلامی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
احمدپور و دیگران. (1385). کتابشناخت اخلاق اسلامی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ  اول.
ادواردز، الستر. (1398). تفسیرهای جدید بر فیلسوفان سیاسی مدرن از ماکیاولی تا مارکس. تهران: نشر نی، چاپ اول.
ارسطو. (1390).  اخلاق نیکوماخوسی. تهران: طرح نو، چاپ سوم.
اسلامی، روح الله. (1392). «تکنولوژی های قدرت در سیاست نامه خواجه نظام الملک». جستارهای سیاسی معاصر.  فروردین. دوره 2، شماره4، صص 1-26.
اعوانی، شهین. (1388). «کیمیای اخلاق در غزالی». جاویدان خرد. بهار. شماره 2، صص 5-25.
بنر، اریک. (1400).  اخلاق (فلسفه سیاسی). تهران: نشر پیله، چاپ اول.
پورجوادی، نصرالله. (1381).  دو مجدد: پژوهش‌هایی درباره محمد غزالی و فخر رازی. تهران: نشردانشگاهی، چاپ اول.
جاهد، محسن. (1390). «تأملی در فضایل اصلی چهارگانه با تأکید بر دیدگاه غزالی».  معرفت اخلاقی. تابستان. سال دوم، شماره سوم، صص 71-81.
جلال‌الدین، همایی. (1317).  غزالی نامه. تهران: مروی، چاپ اول.
حضرتی، حسن. (1377). «نگاهی اجمالی به: حیات و اندیشه سیاسی ملاحسین واعظ کاشفی». فصلنامه علمی پژوهشی حکومت اسلامی.  شماره 9، صص 125-151.
حکمت، نصرالله. (1376). «احوال و آثار ابوالحسن عامری نیشابوری». نامه فلسفه. شماره 2، صص 87-109.
حلبی، علی‌اصغر. (1381).  تاریخ فلاسفه ایرانی از آغاز اسلام تا کنون. تهران: زوار، چاپ اول.
دباغ، سروش. (1396). «فضیلت گرایی اخلاقی: بررسی تطبیقیِ آراء آیریس مرداک و ابوحامد غزالی ». بازیابی شده در اسفند 1401 از : https://www.zeitoons.com/32543
دیهیمی، خشایار. (1397). دانشنامه صلح و جنگ. تهران: صدای معاصر، چاپ اول.
زهره سادات ناجی، محسن جوادی. (1388). «روانشناسی اخلاقی غزالی». پژوهش های فلسفی کلامی. آذر. دوره 11، شماره 41، صص 129-148.
سرافرازی، عباس. (1392). «تأثیر سیاست نامه خواجه نظام الملک بر ساختار حکومت سلجوقی». مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام. دوره7، شماره13،  57-72.
طباطبایی، سید جواد. (1370). «از ابوالحسن عامری تا ابن سینا». اطلاعات سیاسی-اقتصادی. شماره 51-52، صص 5-13.
طباطبایی، سیدجواد. (1394). تاریخ اندیشه سیاسی در ایران. تهران: مینوی خرد، چاپ اول.
عالم، عبدالرحمان. (1377). «نیکولو ماکیاولی: چه نام بزرگی! چه ستایشی». نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران. فروردین. دوره 39، شماره 1061، صص 163-200.
عامری،ابوالحسن. (1336).  السعاده و الاسعاد فی سیره الانسانیه. تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول.
___________.  (1367). الاعلام بمناقب الاسلام. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول.
علیزاده، حسن. (1389).  فرهنگ خاص علوم سیاسی.  تهران: انتشارات روزنه، چاپ چهارم.
غزالی، محمد. (1315).  نصیحت الملوک. تهران: چاپخانه مجلس، چاپ اول.
___________. (1374).  میزان العمل. تهران: سروش، چاپ اول.
________. (1382).  تهافت الفلاسفه. تهران: جامی، چاپ اول.
___________. (1390)،  احیا علوم الدین. تهران: انتشارات علمی فرهنگی، چاپ هفتم.
___________.  (1390).  المستصفی من علم الأصول. تهران، نشر احسان، چاپ دوم.
___________. (1393).  احیا علوم الدین ربع مهلکات. تهران: علمی و فرهنگی، چاپ هشتم.
___________. (1393).  المنقذ من الضلال.  تهران: مولی، چاپ دوم.
___________. (1399).  الاربعین. تهران:  نشر اطلاعات، چاپ 18.
___________. (1400). کیمیای سعادت. تهران: نگاه، چاپ ششم.
غنی‌زاده، ابوالفضل. (1397)، «نگاهی جامعه‌شناختی به داستان سوم دفتر اول مثنوی». فصلنامه تخصصی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی. پاییز. دوره 10، شماره 37، صص 123-138.
فراهانی منفرد، مهدی. (1378). «نکته‌هایی چند درباره کمال‌الدین حسین واعظ کاشفی». مجله علمی پژوهشی مقالات و بررسیها ویژه فلسفه و کلام اسلامی. زمستان. شماه 66 ، صص 193-204.
فریدونی، علی. (1382).  اندیشه سیاسی ابوالحسن عامری. قم: بوستان کتاب قم، چاپ اول.
فنایی اشکوری، محمد. (1398).  درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی. تهران: سمت، چاپ هفتم.
فیرحی، داوود. (1378). «فقه سیاسی اهل سنت». علوم سیاسی. اردی بهشت. دوره اول، شماره چهارم، صص 72-117.
کاشفی واعظ بیهقی، حسین. (905).  اخلاق محسنی. تهران: نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره قفسه 3094.
کرچن، سایمون. (1397). فرااخلاق. قم: طه، چاپ اول.
کرون، پاتریشیا. (1397). «آیا غزالی سیاست‌نامه‌ای نوشته است؟». در: طادی ، محمدررضا مرادی،  نظریه سیاسی غزالی (صص 11-36)». تهران: تمدن علمی، چاپ اول.
گاتری، دبلیو کی سی. (1376).  تاریخ فلسفه یونان (جلد جلد 12). تهران: سوره، چاپ اول.
گرامی‌پور، مهدی. (1391). «جایگاه سندی مقاصد الشریعه در فقه مذاهب اسلامی». حبل المتین، پاییز. پیش شماره سوم، صص 51-70.
لائوست، هنری. (1354).  سیاست و غزالی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران ، چاپ اول.
لمبتون، آن. (1397). «نظریه حکومت در نصیحت الملوک غزالی». در: طادی ، محمدررضا مرادی، نظریه سیاسی غزالی (صص 73-84). تهران: تمدن علمی، چاپ اول.
لوین برگر. (1397). «خیر و شر نسبت به اخلاق در سیاست». در لیندوناو، چالش‌هایی برای سیاست و علم اخلاق ( ص23-38). تهران: نشر گستر.
ماکیاولی، نیکولو. (1394).گفتارها. تهران: خوارزمی، چاپ ششم.
______________.(1399).  شهریار. تهران: موسسه انتشارات نگاه، چاپ نهم.
محمدی کیا، طیبه. (1398). «شهر مطلوب غزالی: آرمانشهری بر مدار اصلاح». دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش سیاست نظری. بهار و تابستان. شماره25، صص 225-247.
مرداک، آیریس. (1387).  سیطره خیر. تهران: نور، چاپ اول.
ملگان، تیم. (1399). درآمدی به فهم فایده‌گرایی. تهران: طه، چاپ اول.
میل، جان استورات. (1401).  فایده گرایی. تهران: نشر نی، چاپ یازدهم.
نوری، محمد. (1385).  «نظام اخلاقی در اسلام با توجه به آراء اخلاقی غزالی، ابن مسکویه و خواجه نصیر». اخلاق. شماره دو و سه، صص 7-47.
هالف آپ، دنیس .(1392). «نسخه خطی ناشناخته فارسی از حسین واعط کاشفی». کتاب ماه کلیات. شهریور. شماره 189، صص 74-79.
هیلنبراند، کارول. (1397).  «سیاست نامه غزالی». در: طادی، محمدررضا مرادی.  نظریه سیاسی غزالی (صص 85-95). تهران: تمدن علمی. چاپ اول.
De Botton, Alain. (n.d.). “Niccolo Machiavelli”. Retrieved from: https://www.theschooloflife.com/thebookoflife/the-great-philosophers-niccolo-machiavelli/
Annas, Juli. (2011). Intelligent Virtue. New York: Oxford University Press Inc.
Fisher, Alexander. (2011). Metaethics. Durham: Acumen.
Griffel, Frank. (2020), “al-Ghazali” in: Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved from: https://plato.stanford.edu/entries/al-ghazali.
Van Hooft, Stan. (2014). The Handbook Of Virtu Ethics. Durham: Acumen.
Machiavelli, Niccolo. (2004), Discourses on the First Decade of Titus Livius. Translator:  Ninian Hill Thomson. ‎ South Carolina: CreateSpace Independent Publishing Platform.
_____________. (2011). The Prince. London: Penguin.
Nederman, Cary. (2005). “Niccolò Machiavelli” in Stanford Encyclopedia of Philosophy. Retrieved from https://plato.stanford.edu/entries/machiavelli/#PoweVirtFort.
Wood, Neal. (1967), “Machiavelli’s Concept of Virtù Reconsidered”, Political Studies, pp. 159-172.
Zagzebski, Linda. (1996). “An Agent-Based Approach to the Problem of Evil”, International Journal for Philosophy of Religion, Vol. 39, No. 3, pp. 127-139.

Files

History

  • Receive Date: 07 February 2023
  • Revise Date: 28 February 2023
  • Accept Date: 01 March 2023

Share

How to cite

Statistics