Surveying the Moral effects of Tabe Qalb (Locked Heart) According to Holy Qur'an

Document Type : Original Article

Authors

1 PHD in Islamic ethics, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

2 Associate professor, Department of Religion and Theology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

Abstract

In the Qur'an, the heart has many perceptive and tendentious functions. According to the Qur'an, all perceptual and tendentious matters of the heart have a direct and independent effect on issuing and accepting moral actions and attributes. In the Qur'an for the heart, seven different types of obstacles are mentioned in the field of perceptions and tendencies, and among the perceptive and tendentious obstacles of the heart, "the stamping the heart" has been introduced as the most important and at the same time the strongest obstacle in terms of anti-moral effects and effective scope. The Qur'an has stated various anti-moral works for a stamped heart which include;  deprivation of intellectual perception of the heart, deprivation of human auditory perception which is one of the two factors of human happiness introduced in the Qur'an, deprivation of scientific and cognitive ability, being in a stable tradition of humiliation and lowliness, following the mood of the soul which is one of the three main causes of human error, taking away the ways of gaining faith which is considered as the most used word of value in the Quran, and finally, neglecting the human being which is the primary cause of moral deviation.

Keywords

Main Subjects


Article Title [Persian]

بررسی تاثیرات اخلاقی طبعِ قلب از دیدگاه قرآن کریم

Authors [Persian]

  • محمدحسن مهدی پور 1
  • محمداسماعلیل هاشمی 2
  • رحیم دهقان 2
1 دانشکده ادیان و الهیات دانشگاه شهید بهشتی
2 دانشکده ادیان و الهیات دانشگاه شهید بهشتی
Abstract [Persian]

قلب در قرآن دارای شئون متعدد ادراکی و گرایشی است. طبق نظر قرآن تمام شئون ادراکی و گرایشی قلب در صدور و قبول افعال و صفات اخلاقی تاثیر مستقیم و مستقلی دارد. در قرآن برای قلب، 7 نوع مانع مختلف در حوزه ادراکات و گرایشات ذکر شده که در بین موانع ادراکی و گرایشی قلب، " طبع " به عنوان مهم ترین و در عین حال قوی ترین مانع از حیث آثار ضداخلاقی و دامنه تاثیرگذاری معرفی شده است. قرآن برای قلب مطبوع آثار ضد اخلاقی مختلفی را بیان کرده که عبارتند از؛ سلب ادراک تفقهی قلب که در عِدل ادراک تعقلی و تدبری قلب می باشد، سلب ادراکی سمعی انسان که یکی از دو عامل سعادت انسان معرفی شده است، سلب قوای کسب علمی و معرفتی که مختص انسان می باشد، قرار گرفتن در سنت پایدار خذلال الهی که انسان های شقی در آن مشترک هستند، تبیعت از هواء که به عنوان یکی از سه عامل اصلی ضلالت انسان‌ها ذکر شده است، سلب راه های کسب ایمان که به عنوان پرکاربدترین واژه ارزشی در قرآن محسوب می شود و سیطره غفلت بر انسان که نخسین عامل انحراف اخلاقی می باشد.

Keywords [Persian]

  • قرآن
  • آثار
  • اخلاق
  • طبع قلب
  • ادراک
  • گرایش
قرآن کریم
فراهیدی، خلیل احمد، (1414 ه.ق)، العین، قم، تحقیق دکتر مهدی المخزومی، تصحیح اسعد الطیب، انتشارات اسوه، چاپ اول.
ابن منظور، محمد بن مکرم،  (1416 ه.ق)، معجم لسان العرب، بیروت، تصحیح امین محمدعبدالوهاب و محمدصادق العبیدی، اننشارات داراحیاء التراث العربی، چاپ اول.
جوهری، اسماعیل بن حماد، (1429 ه.ق)، معجم الصحاح، بیروت، انتشارات دارالمعرفة، چاپ سوم.
ابن فارس زکریا، ابی الحسین احمد، (1387)، ترتیب مقاییس اللغه، قم، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول.
المالوردی البصری، ­ابی­الحسن علی­بن محمد بن حبیب، (1428 ه.ق)، تفسیر الماوردی، بیروت، راجعه و علق علیه سید عبدالمقصود بن عبدالرحیم، انتشارات موسسه الکتب الثقافیه، چاپ دوم.
زمخشری، محمود بن عمر، (1427 ه.ق)، تفسیر الکشاف، بیروت، ضبط و توثیق ابی عبدالله زهوی، انتشارات دارالکتاب العربی، چاپ اول.
فخر رازی، ابوعبدالله محمدبن عمر بن حسین، (1429 ه.ق)،  التفسیر الکبیر، بیروت، انتشارات دار احیاءالتراث الاسلامیه، چاپ اول.
ابن کثیر، عمادالدین ابی الفداء اسماعیل بن عمر، (1429 ه.ق)، تفسیر ابن کثیر،بیروت، انتشارات موسسه الرسالة الناشرون، چاپ دوم.
آلوسی، محمود، (بی تا)، تفسیر روح المعانی، بیروت، تصحیح محمدحسین العرب، انتشارات دارالفکر، چاپ اول.
بحرانی، سیدهاشم، (1427 ه.ق)، تفسیر البرهان، بیروت، انتشارات موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
فیض­کاشانی، ملامحسن، (1377)، تفسیر الصافی، تهران، تحقیق سیدمحسن حسینی امینی، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول.
سید قطب، (1387)، تفسیر فی ضلال القرآن، قم، مترجم مصطفی خرم دل، انتشارات احسان، چاپ دوم.
نهاوندی، محمدبن عبدالرحیم، (1428 ه.ق)، تفسیر نفحات الرحمن، قم، تحقیق قسم الدراسات الاسلامیه، انتشارات موسسه البعثه، چاپ اول.
کاشانی، فتح الله، (بی تا)، تفسیر منهج الصادقین، بی جا، تصحیح علی اکبر غفاری، انتشارات علمیه اسلامیه.
طبرسی، ابوعلی الفضل الحسن، (1417 ه.ق)، تفسیر مجمع البیان، تهران، انتشارات رابطة الثقافة و العلامات الاسلامیه، چاپ دوم.
قریشی، سیدعلی اکبر، (1392)، تفسیر الاحسن الحدیث، قم، انتشارات موسسه کتاب عقیق، ، چاپ اول.
شبّر، سید عبدالله، 1429 ه.ق)، تفسیر قرآن الکریم ( شبّر)، بیروت، انتشارات دار الکتاب الاسلامیه، چاپ دهم.
طوسی، ابی جعفر محمد، (بی تا)، تفسیر التبیان، بیروت، انتشارات داراحیاء التراث العربی.
ثعالبی، عبدالرحمن، (1418 ه.ق)، تفسیر ثعالبی ( جواهر السنان فی تفسیر القرآن)، بیروت، انتشارات داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم.
رشیدرضا، محمد، (1421 ه.ق)، تفسیر المنار، بیروت، انتشارات دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
مدرس، عبدالکریم محمد، (1404 ه.ق)، تفسیر مواهب الرحمن، بیروت ، داراحیاء التراث العربی، چاپ اول.
بیضاوی، محمد عبدالرحمن، (1418 ه.ق)، تفسیر بیضاوی ( انوار التنزیل و اسرار التاویل)، بیروت، انتشارات داراحیاء التراث العربی، چاپ دوم.
شریف لاهیجی، بهاءالدین، (1390)، تفسیر شریف لاهیجی، قم، تحقیق و تصحیح سید مسعود معلم پور، انتشارات ولایت، چاپ اول.
علامه طاباطبایی، محمحدحسین، (1366) ، تفسیر المیزان، قم، مترجم سید محمدباقر موسوی همدانی و جمعی از همکاران، انتشارات بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، چاپ سوم.
مصباح یزدی، محمدتقی، (1392)، اخلاق در قرآن، قم، انتشارات موسسه امام خمینی، چاپ هفتم.
مصباح یزدی، محمدتقی، (1392)، انسان شناسی در قرآن، قم، انتشارات موسسه امام خمینی، چاپ چهارم.
پارسانژاد، محسن، (1396)، حقیقت قلب و حالات  آن از دیدگاه قرآن و عرفان اسلامی، قم، انتشارات موسسه امام خمینی، چاپ اول.
فعالی، محمدتقی، (1394)، معرفت شناسی در قرآن، قم، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ، چاپ اول.