Practical wisdom as practical conduct in the sublime wisdom of Mulla Sadra

Document Type : Original Article

Author

Associate Professor, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran

Abstract

In his transcendent theosophy, Mulla Sadra practically proved that reasoning, taste, enlightenment and whatever obtained through revelation lead to one truth. Based on the principality of existence and typical unity (vahdate senkhi), Mulla Sadra also expounded the philosophical discussions and issues as a single truth.This caused many distinctions and dualities in transcendent theosiphy terminate unity. As is the case with the duality of theoretical and practical powers of man, which also lead to the unity and harmony of powers. And practical wisdom was revived in transcendent theosophy along with theoretical wisdom as the levels of single wisdom in combination with practical and mystical conduct after it had ceased to be in vogue in the Islamic philosophy with the rise of Avicennan philosophyphilosophy. The main objective of this research is to investigate Mulla Sadra's approach to practical theosophy and its principles and outcomes; has followed a descriptive and analytical method of research. The findings indicate that in transcendent theosophy, practical wisdom is presented as a distinct practical conduct, including the common and comprehensive philosophical term peripatetic (masha'ie) in peripatetic theosophy, mysticism and religion, along with theoretical theosophy as the level of truth of the unit of wisdom.

Keywords

Main Subjects


Article Title [Persian]

حکمت عملی به مثابه سلوک عملی در حکمت متعالیه ملاصدرا

Author [Persian]

  • طاهره کمالی زاده
دانشیار فلسفه اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
Abstract [Persian]

ددر حکمت متعالیه ملاصدرا عملاً اثبات کرد که استدلال، ذوق، اشراق و آنچه از راه وحی به دست می‌آید، به یک حقیقت منتهی می‌شود.ملاصدرا بر اساس اصالت وجود و وحدت سنخی وجود مباحث و مسائل فلسفی را نیز به عنوان یک حقیقت واحد تبیین و تحلیل نمود ولذا بسیاری از تمایزات و دوگانگی‌ها در حکمت متعالیه به وحدت و اتحاد منجر گردید. چنانکه تمایز و دوگانگی قوای نظری و عملی انسان نیز به وحدت و هماهنگی و اتحاد قوا منتهی شد . و حکمت عملی که از ابن سینا در نظام فلسفه اسلامی از رونق افتاده بود در حکمت متعالیه در کنار حکمت نظری به عنوان مراتب حقیقت واحد حکمت در تلفیق با سلوک عملی و عرفانی مجددا احیاءگردید.
مساله این پژوهش، بررسی رویکرد صدرا به حکمت عملی و مبانی و نتایج آن است، روش: سند پژوهی به طریقه توصیفی و تحلیلی. یافته‌های پژوهش: در حکمت متعالیه، حکمت عملی به عنوان سلوک عملی متمایز و اعم از اصطلاح رایج فلسفی مشائی و جامع بین حکمت مشاء، عرفان و دین ، در کنار حکمت نظری به عنوان مراتب حقیقت واحد حکمت ارائه شده است.

Keywords [Persian]

  • حکمت متعالیه
  • حکمت عملی
  • سلوک عملی
  • حکمت کشفی برهانی
  • روش حکمت الهی
Āshtiyānī. Jalāl al-Dīn. (1370 SH). Sharḥ Mogaddame Qayṣarī (Exposition of introduction of Qayṣarī). Qom Tablight Islami Publications. [In Persian]
Abu Turabi, Ahmed (1383). The methodology of transcendental wisdom. Philosophical knowledge, Sh., 4:27-62. [In Persian]
Asadi, Mohammad Reza &Badrkhani Golam Reza. (1398 SH), Investigating the Low Growth Factors of Practical Wisdom in Islamic Philosophy from Ibn Sina to Mulla Sadra, Theological-Doctrinal Reserch, 33(9): 7-28. [In Persian]
Kbari, Fathali (1380 SH). Different Views about Supreme Wisdom. Journal of the Faculty of Literature, University of Isfahan, Vol. 24-25, pp. 24-49.[In Persian]
Akbarian, Reza and Emami Naini, Mohsen. (1390 SH). Examining Mulla Sadra's Innovations in Practical Wisdom and Its Results on Human Dignity. Hakat and Philosophy, Volume 7(28), pp. 116-140. [In Persian]
Haeri Yazdi, Mahdi (1361 SH), explorations of practical reason. Tehran: Institute of Cultural Studies and Research. [In Persian]
Razizadeh, Seyyed Ali and Khademi, Ainullah (1392 SH). The evolution and transformation of the soul in the light of creation to moral teachings. Philosophical Meditations, Vol. 11:41-72. [In Persian]
Zabihi, Mohammad (1397 SH). Practical wisdom from the point of view of three Muslim philosophers, Farabi, Ibn Sina and Mulla Sadra, Tehran: Samit. [In Persian]
Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim, (1981), Al-Ḥikmat al-Mutaʿāliya fī l-Asfār al-Arbaʿat al-ʿAqliyya. Beirut: Dar Ihyaʾ al-Turath al-ʿArabi. [In Arabic].
 Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim. (1381 SH). Si Rasāʾil-i Falsafī. Tehran: sadra Islamic philosophy institute.
Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim (1363a SH). Al-Mashāʿir. Henry Corbin (ed. and Researcher). Tehran: Ṭahurī. [Arabic]
Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim. (1346 SH). Al-Shawahed al-Rabubiyyah. Jalal al-Din Āshtiānī (ed.), Mashhad, Mashhad University.
Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim, (1340 SH), Kasr Aṣnām al-Jahiliyyah. Tehran: Tehran University. [Arabic]
Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim. (1361 SH), Al-Arshiyyah. Research by Gholamhossein Ahani, Tehran: Molly.
Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim) .1420 A.H.), Al-Arshiyyah. Correction and suspension: Faten Muhammad Khalil Al-Lubun Fouladkar, Beirut: Al-Tarikh Al-Arabi Foundation, first edition. [Arabic]
Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim, (1363b SH), Mofatih al-Ghayb. Tehran: Ministry of Culture and Higher Education, Islamic Society of Hikmat and Philosophy of Iran, Institute of Cultural Studies and Research. [Arabic]
Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim, (1362 SH), Majmūʿa Rasāʾil Falsafī. Jalal al-Din Āshtiānī (ed.), Qom: Tablighte howze elmiye (the Islamic Propaganda Office of Qom Seminary). [Arabic]
Sadr al-Din Shirazi, Muhammad bin Ibrahim. (1377 SH). Resale Hudothe Ālam. Translated by Mohammad Khajawi, Tehran, Muli. [In Persian]
Suhrawardī, Shahāb al-Dīn Yaḥyā. (1388 SH). Majmu‘a Muṣannafāt, Mujallad Awwal, Kitāb alMashāri‘ wa-l-Muṭāraḥāt (Collected Work, First Volume, The Book of Paths and Conversations). Edited by Seyyed and Henry Corbin. Tehran: Institute for Cultural Studies and Research. [Arabic]
Sharif, Mohammad Mian (1389 SH). History of Islamic Philosophy. Tehran: University Press. [In Persian]
Fazeli Seyed Ahmad. (1399 SH). The Essence and Origins of Action in Mullā Sadrā’s Philosophy of Action. Ethical Reflections, Summer, Vol.1, No.2, pp. 109- 126 [In Persian].
Carbon, Henry (1369 SH). Iranian Philosophy, Comparative Philosophy. Translated by Javad Tabatabai, Tehran: TOS Publications [In Persian].
Carbon, Henry (1370 SH): History of Islamic Philosophy, Vol. 2, translated by Javad Tabatabai, Tehran: Kavir Publications [In Persian].
Seyyed Mehdi Mirhadi (1397 SH). Philosophy of Action in Transcendental Wisdom. Modern Wisdom, Vol. 26, pp. 29-44 [In Persian].
Nasr Seyyed Hossein. (2006). Islamic Philosophy from Its Origin to the Present. University of New York Press.
Nasr, Seyyed Hossein, Liman, Oliver. (1383 SH). History of Islamic Philosophy, collective translation of philosophy professors, Tehran: Hikmat [In Persian].
----------------------------------------------------------------------------------
آشتیانی، سید جلال‌الدین. (1370). شرح مقدمه قیصری. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ابوترابی، احمد. (1383). روش‌شناسی حکمت متعالیه. معرفت فلسفی، ش4:27-62
سدی، محمد رضا و بدرخانی، غلامرضا. (1398). «بررسی عوامل کم رونقی حکمت عملی در فلسفه ی اسلامی از ابن‌سینا تا ملاصدرا». پژوهش های اعتقادی کلامی، دوره ۹، ش پیاپی 33، صص 7-27.
اکبری، فتحعلی. (1380). «دیدگاههای مختلف درباره حکمت متعالیه». نشریه دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان، ش 24-25، صص24-45.
اکبریان، رضا و امامی نائینی، محسن. (1390). «بررسی ابداعات ملاصدرا در حکمت عملی و نتایج آن بر شأن آدمی». حکمت و فلسفه، دوره 7،  ش 28،صص116-140.
حائری یزدی، مهدی. (1361)، کاوشهای عقل عملی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
رضی‌زاده، سید علی و خادمی، عین الله. (1392). «تکامل و صیرورت نفس در پرتو تخلق به آموزه های اخلاقی».تاملات فلسفی، ش11:41-72.
ذبیحی، محمد. (1397). حکمت عملی از دیدگاه سه فیلسوف مسلمان، فارابی، ابن‌سینا و ملاصدرا. تهران: سمت.
سهروردی، شهاب الدّین یحیی. (1388). مجموعه مصنّفات شیخ اشراق. مجلّد اوّل و دوم، به تصحیح و مقدّمه هانری کربن و دیگران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شریف، محمدمیان. (1389).تاریخ فلسفه اسلامی، تهران: نشر دانشگاهی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعه، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
_____________. (1420 ق). العرشیة، تصحیح و تعلیق: فاتن محمد خلیل اللبون فولادکار. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، چاپ اوّل.
_____________. (1340).کسر اصنام الجاهلیة. تصحیح و تحقیق محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
_____________. (1381). رسالۀ سه اصل. تصحیح و مقدّمۀ سید حسین نصر، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
_____________. (1346). شواهدالربوبیه.تصحیح و مقدمه سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: چاپخانه دانشگاه مشهد.
_____________. (1362) رسائل فلسفی. رساله المسائل القدسیه علیق و تصحیح و مقدمه: سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوّم، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه.
_____________. (1361)، العرشیة .تحقیق غلامحسین آهنی، تهران: مولی.
_____________. (1363 الف)، المشاعر.ترجمه بدیع الملک میرزا عمادالدولة و ترجمه و مقدمه و تعلیقات فرانسوی هنری کربین، تهران: کتابخانه طهوری، چاپ دوّم.
_____________. (1363ب). مفاتیح الغیب. تعلیقات مولی علی النوری، مصحح و مقدمه: محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
_____________. (1377)، رساله حدوث عالم، ترجمه محمد خواجوی، تهران: مولی.
فاضلی، سیداحمد. (1399).«چیستی و مبادی عملی در فلسفه عمل صدرالمتألهین». تاملات اخلاقی،ش2 :127-109.
کربن، هانری. (1369). فلسفه ایرانی، فلسفه تطبیقی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران: انتشارات توس.
________. (1370). تاریخ فلسفه اسلامی، ج2، ترجمه جواد طباطبایی، تهران: انتشارات کویر.
سید مهدی میرهادی. (1397). «فلسفه عمل در حکمت متعالیه». حکمت معاصر، ش26،صص29-44.
نصر، سید حسین، لیمن، الیور. (1383). تاریخ فلسفۀ اسلامی، ترجمۀ جمعی از استادان فلسفه، تهران: حکمت.
Nasr, Seyyed Hossein. (2006). Islamic Philosophy from Its Origin to the Present .University of New York Press.